Back Conspiració de Newburgh Catalan Newburgh-Verschwörung German Newburgh Conspiracy English Conspiration de Newburgh French Cospirazione di Newburgh Italian Ньюбургский заговор Russian
Nyuburg fitnasi (inglizcha: Newburgh conspiracy — AQShkontinental armiyasining qoʻzgʻolon koʻtarishga urunishi. Nyu-Yorkning Nyuburg shahridagi harbiy lagerdagi boʻlinmalari tomonidan uyushtirilgan. AQSh mustaqilligi uchun urush oxirida harbiylar oʻrtasida ikkita anonim xat tarqaladi. Ehtimol bu Konfederatsiya Kongressi siyosatchilari tashabbusi boʻlgan. Ushbu xatlar tarixga „Nyuburg maktublari“ nomi bilan kirgan (inglizcha: Newburgh Letters).
„Ofitserlarga murojaat“ deb nomlangan birinchi xat (inglizcha: An Address to the Officers1783-yil 10-mart kuni harbiy lagerda paydo boʻlib, ish haqining kechikishi va vaʼda qilingan pensiyalarni moliyalashtirish uchun mablagʻ yoʻqligidan norozi boʻlgan armiyani Kongressga yoʻllanadigan shikoyatlarni muhokama qilish va ushbu muammolarni hal qilish uchun harakatlar rejasini ishlab chiqish maqsadida yigʻilishga chaqirdi. General Jorj Vashington harbiy qoʻzgʻolon haqidagi har qanday fikrni toʻxtatdi. U 15-martdagi nutqida ofitserlar korpusini Kongressning ustunligiga ishontirdi va shu bilan armiyada tartib-intizomni tikladi. Koʻp oʻtmay, lagerda Vashington oʻz harakatlari bilan goʻyoki „Ofitserlarga murojaat“ni qoʻllab-quvvatlagani haqida ikkinchi xat tarqaldi. Keyinchalik, Kongress ilgari tasdiqlamagan murosaga rozi boʻlib, qarzning bir qismini askarlarga toʻlash va umrbod qisman pensiya oʻrniga toʻliq besh yillik ish haqi beradigan boʻldi.
Umum qabul qilingan fikrga koʻra, ikkala maktubni ham general Horatio Geytsning yordamchisi mayor Jon Armstrong tomonidan yozilgan. Shu bilan birga, matn muallifligi va bildirilgan fikrlar hamon bahs-munozara mavzusi boʻlib qolmoqda. Armstrongning oʻzi keyinchalik Nyuburg fitnasidagi rolini tan olgan, shunga qaramay, anonim maktublar boʻyicha unga qarshi hech qanday rasmiy chora koʻrilmagan.
„Nyuburg maktublari“ muallifi (yoki mualliflari) aslida nimani xohlashgani hanuzgacha toʻliq aniq emas. Baʼzi olimlar harbiy diktaturani oʻrnatish uchun davlat toʻntarishi haqidagi fikrlarni maʼqullashadi. Koʻpchilik tarixchilar tomonidan qoʻllab-quvvatlanmaydigan yana bir qiziq taxmin shuki, fitnachilar goʻyo monarxiyani tiklash imkoniyatini koʻrib chiqishgan. Shu bilan birga, boshqa tarixchilar bu nuqtai nazarga keskin qarshi fikr bildirishadi. Xuddi shu tarzda, Kongress vakillariga ushbu voqealarga aloqador zobitlar bilan munosabatlariga nima turtki boʻlganining sabablari ham aniq emas.